آشنایی با رئو ستا و چه تفاوتی با پتانسیومتر دارد؟
آشنایی با رئو ستا و چه تفاوتی با پتانسیومتر دارد؟
رئوستا چیست؟
در واقع رئوستا یک سنسور دو سیمه می باشد که از یک مسیر مقاومتی ساخته شده است که به یک پتانسیل الکتریکی مثلا 12 ولت اتصال دارد و بر روی یک پایه مکانیکی حرکت می کند. رئوستا دارای دو جای فیش سیاه متصل به دو سر ثابت می باشد و یک فیش قرمز متصل به سر لغزنده است که با جابجا کردن فیش ها می توانیم به طرق مختلف از رئوستا استفاده کنیم.
از رئوستا به سه روش استفاده می کنند:
- در صورتی که دو محل فیش سیاه را به مدارجریان برق متصل کنیم، رئوستا مانند یک مقاومت ثابت عمل می کنند و حرکت لغزنده در مدار تاثیری ندارد.
- وقتی یک فیش سیاه و یک فیش قرمز را به مدار جریان برق اتصال دهیم، در این حالت با حرکت لغزنده در یک طرف مقاومت کم و در سمت دیگر مقاومت مدار افزایش پیدا می کند بنابراین جریان کم و زیاد می شود.
- وقتی فیش سیاه رئوستا را به طور مستقیم به مولد برق متصل کنیم و فیش قرمز را با یک فیش سیاه به مدار وصل کنیم ، رئوستا مانند پتانسیومتر عمل می کند و با حرکت لغزنده اختلاف پتانسیل دو سر مدار الکتریکی تغییر خواهد کرد بنابراین شدت جریان نیز تغییر می کند و عملا رئوستا کار پتانسیومتر را انجام می دهد.
می توان گفت پتانسیومتر و رئوستا مقاومت متغیر می باشند که برای تبدیل حرکت مکانیکی به اطلاعت الکتریکی به کار می روند و اختلاف آن ها در این است که پتانسیومتر جهت کنترل ولتاژ یا پتانسیل استفاده می شود و رئوستا برای کنترل جریان مورد استفاده قرار می گیرد. رئوستا همان پتانسیومتر می باشد با یک تفاوت کوچک که در رئوستا یکی از ترمینال های ثابت استفاده نمی شود و آزاد می ماند. می توان گفت رئوستا از یک المان مقاومتی، یک کنتاکت متحرک و یک کنتاکت ثابت ایجاد شده است. از رئوستا در مدارات برای تغییر جریان استفاده می شود.
پتانسیومتر چیست؟
مقاومت های الکتریکی مقاومت ثابتی دارند که مانع عبور جریان الکتریکی شده یا دربرابر عبور آن در مدار مخالفت می کند و بر طبق قانون اهم باعث افت ولتاژ می شود. بنابراین مقاومت ها را به نوعی طراحی می شوند که یک مقدار ثابت یا مقدار متغیر بر حسب اهم داشته باشد.
پتانسیومتر یک سنسور 3 سیمه است که مقاومت داخلی آن از یک طرف به ولتاژ صفر ( زمین) و از طرف دیگر به ولتاژ 5 یا 12 ولت متصل می شود و به وسیله حرکت یک پایه متحرک، مقادیر مقاومتی متغیر تولید می کند. معمولا دو سر پتانسیومتر بیشترین مقاومت را ایجاد می کند که این مقدار مقاومت ثابت می باشد اما سر وسط با یکی از طرفین مقاومت متغیر تولید می کند. باید در هنگام کار با پتانسیومتر توجه داشته باشید که مقدار مقاومت متغیر چند وات است زیرا با عبور جریان شدید در مدار، پتانسیومتر خواهد سوخت. در نظر داشته باشید که در هنگام کار با پتانسیومتر ولتاژ و جریان هر دو تغییر می کنند اما ملاک محاسبه برای کامپیوتر به وسیله تغییرات ولتاژ انجام می شود. پتانسیومتر متغیر در انواع مختلفی وجود دارند و می توان آن ها را به سهولت تنظیم کرد که جهت کنترل ولتاژ، جریان یا بایاس و کنترل بهره یک مدار جهت رسیدن به شرایط تنظیم صفر به کار برده شود.
در گذشته از یک سیم پیچ مقاومتی بزرگ برای اندازه گیری اختلاف پتانسیل ها استفاده می شد. در حال حاضر پتانسیومترها نسبت به گذشته کوچکتر و دقیق تر هستند که بیشتر قطعات الکترونیک با نام های: مقاومت متغیر، پیش تنظیم، تریمر، رئوستا پتانسیومتر متغیر نام گذاری می شوند. اگرچه این قطعات دارای اسامی گوناگون می باشند اما عملکرد آن ها بسیار مشابه یکدیگر می باشد که مقدار مقاومت خروجی آن ها با حرکت لغزنده مکانیکی یا حرکت یک کنتاکت به وسیله کنش خارجی تغییر می کند. اغلب مقاومت ها برای عملکرد ویژه ای مانند تنظیم صدای رادیو، تنظیم سرعت وسایل نقلیه، تنظیم فرکانس یک کالیبراسیون یا اسیلاتور دقیق در مدار هستند.
رئوستا و پتانسیومتر از نظر کاربردی چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟
از یک رئوستا ولتاژ در داخل واحد کنترل الکترونیکی اندازه گیری می شود اما در پتانسیومتر ولتاژ در خارج از واحد کنترل الکتریکی اندازه گیری می شود. هنگامی که پایه متحرک پتانسیومتر تغیر کند مقادیر مختلفی از ولتاژ را به کاربر نشان می دهد در این حالت یک تقسیم کننده ولتاژ ایجاد می کند. هرچند پتانسیومتر و مقاومت متغیر برای معرفی یک قطعه به کار می روند اما دارای اتصالات و عملکرد متفاوتی می باشند. در انتهای هر دو قطعه به یک مسیر مقاومتی کنتاکت ها اتصال دارند و کنتاکت سوم با نام لغزنده متحرک نامیده می شود.
دیمر چیست:
یکی از کاربرد های پتانسیومتر دیمر می باشد که نوعی مقاومت متغیر می باشد و به شکل پتانسیومتر استفاده می شود. اگر بخواهیم از قطعات الکترونیکی بکار رفته در ساختمان دیمر صرف نظر کنیم، باید گفت که دیمر می تواند ولتاژ منتقل شده به مصرف کننده را کنترل می نماید. به این وسیله جهت کم و زیاد کردن شدت نور لامپ ها ( معمولا در لامپ های رشته ای و چراغ خواب) یا کنترل دور موتورهای الکتریکی ( برای موتورهای الکتریکی تک فاز مانند پنکه های سقفی) مورد استفاده قرار می گیرد.
باید دانست از دیمر برای کنترل شدت نور لامپ های کم مصرف نمی توان استفاده کرد زیرا لامپ های کم مصرف برای روشنایی به حداقل یک ولتاژ احتیاج دارند.
انواع پتانسیومتر:
پتانسیومترها قطعات آنالوگی هستند که از دوبخش مکانیکی ساخته شده اند.
- یک عنصر، مسیر سیم پیچ مقاومتی ثابت که مقدار مقاومت آن را با علامت اهم نشان می دهند.
- بخش مکانیکی که به کنتاکت یا لغزنده اجازه می دهد در طول مسیر مقاومتی حرکت کند و با تغییر موقعیت، مقدار مقاومت تغییر می کند. باید دانست راه های زیادی جهت حرکت لغزنده در طول مسیر مقاومتی به شکل مکانیکی یا الکتریکی موجود می باشد. پتانسیومترها ، همچنین به جز مسیر مقاومتی و لغزنده در ساختار خود یک محفظه، یک محور یا شفت، یک بلوک لغزان و بوش یا یاتاقان دارند.
حرکت لغزنده یا کنتاکت به تنهایی با عمل زاویه ای ( چرخشی ) یا خطی ( مستقیم) صورت می گیرد.
اصولا 4 دسته اصلی پتانسیومتر متغیر موجود می باشد.
پتانسیومتر گردان:
این نوع پتانسیومتر از نوع مرسوم پتانسیومتر است که با حرکت زاویه ای تغییر کرده و با چرخاندن یک دکمه لغزنده حول یک عنصر مقاومتی منحنی شکل حرکت می کند. از این نوع پتانسیومتر تحت عنوان دکمه کنترل صدا استفاده می شود. معمولا پتانسیومترهایی که قابلیت چرخیدن حول محور را به شکل چند دور دارند تریمر نامگذاری می شوند و برای چرخش بسیار دقیق و زیاد در دسترس قرار می گیرند.
پتانسیومتر کشویی:
از این پتانسیومترها برای تجهیزات صوتی حرفه ای چون میکسرهای استودیو استفاده می شود. به دلیل وجود شیار طولانی که دارند اجازه حرکت راحت تیغه را در طول مسیر مقاومتی می دهند که این یکی از معایب این نوع پتانسیومترها می باشد. همچنین این شیار باز محل ذخیره و جذب هر گونه گرد، غبار و عرق یا چربی دست کاربران می شود. بنابراین از یک پوشش جهت جلوگیری از این عوامل استفاده می شود. پتانسیومترها به عنوان ساده ترین ابزار برای تبدیل موقعیت مکانیکی با ولتاژ مناسب می باشند و می توانند جایگزین سنسورها باشند که با نام سنسور جابه جایی خطی نامیده می شوند.
پیش تنظیم یا تریمر:
پتانسیومتر پیش تنظیم یا تریمر در اصطلاح پتانسیومتر کوچک تنظیم و فراموش می باشند و می توانند یک مدار را به سادگی تنظیم کنند. نوعی از پتانسیومترهای پیش تنظیم چرخان با یک دور، نمونه ای مینیاتوری از مقاومت متغیر استاندارد می باشند و برای نصب مستقیم بر روی PBC تولید شده اند که با پیچ گوشتی دو سو و یا ابزار پلاستیکی نظیر آن تنظیم می شوند.
رئوستا:
از انواع توان بالای پتانسیومترها می باشند این ابزار مقاومت های متغیر با دو اتصال هستند که جهت فراهم کردن مقدار مقاومت دلخواه در مخدوده اهمی خود برای کنترل جریان عبوری مورد استفاده قرار می گیرند.
اصولا پتانسیومترها در تهیه و فناوری انواع مختلفی مانند فیلم کربن، پلاستیک رسانا، کرمیت وسیم پیچی شده در بازار موجود می باشند. میزان مقاومت پتانسیومترها یا مقاومت متغیر به مقاومت کل جریان مدار مقاومت از یک ترمینال ثابت تا ترمینال دیگر وابسته می باشد.